ทูเลโค๊ะ ม่อนคลุย และประสบการณ์ที่นึกขึ้นได้ในการเดินทางไปท่าสองยางของสถาปนิกท่านหนึ่ง

ถึงวันนัดหมาย เรารวมตัวกันที่สำนักงานสถาปนิกแห่งหนึ่งย่านหัวลำโพง

การเดินทางไปยังแม่สอดใช้เวลาราวแปดชั่วโมง แสงอาทิตย์ยังไม่แง้มฟ้า เราแวะซื้อเสบียง และของยังชีพที่ย่านตลาดบ้านเหนือ ร้านค้าตามตึกแถวเริ่มเปิดค้าขายกับเช้าวันใหม่ แต่บริเวณที่คึกคัก และสว่างไสวก็ต้องยกให้บริเวณของตลาดสด

ตลาดบ้านเหนือดูจะมีของที่เราต้องการไม่ครบ เราจึงไปกันต่อที่ตลาดแม่สอดซึ่งมีความพลุกพล่านมากกว่าตลาดก่อนหน้า

เราเริ่มเห็นผู้คน และวัฒนธรรมตามแบบพม่าแทรกซึมอยู่ในแม่สอด เพราะแม่สอดก็เป็นเส้นทางหนึ่งในการข้ามเขตแดนเข้าสู่พม่า อีกทั้ง เส้นแบ่งอาณาเขตของประเทศก็เกิดขึ้นภายหลังวัฒนธรรม จึงไม่ใช่เรื่องแปลกอะไรที่รูปแบบวิถีชีวิตของที่นี่จะดำเนินไปทั้งสองฝั่งของแม่น้ำเมย

เมื่อเสร็จธุระจากตลาดแม่สอด เรามุ่งหน้าเพื่อเดินทางสู่จุดต่อไป

เราใช้เส้นทางเลียบแม่น้ำเมยเพื่อขึ้นเหนือ แสงแดดยามเช้า ทิวเขา ต้นไม้ สายน้ำ ความคุ้นเคยแปลกๆ สายตาเหม่อลอย มองออกไปที่ผิวน้ำ

มีไม่มากนักที่แม่น้ำจะไหลไปสู่ทิศเหนือ เหตุมาจากภูมิประเทศ แต่แม่น้ำเมยนี้ก็เป็นหนึ่งในนั้น จึงราวกับว่า เรานั้นได้ไหลไปพร้อมกับสายน้ำ เมื่อถึงจุดๆหนึ่ง สายน้ำคงอำลา แยกตัวออกไป แต่ ณ เวลานี้ น้ำเมยยังไหลคู่ไปกับเรา

ช่วงเช้าบนทางหลวงสาย หนึ่งศูนย์ห้า ณ สามแยกหนึ่ง เราเลี้ยวซ้ายลอดผ่านซุ้มไม้เก่า เข้าสู่ท่าสองยาง

ถนนคอนกรีตแคบๆ พาเราผ่านบ้านเรือนหลังเล็กไปทีละหลัง หากมองผ่านบ้านเรือนเหล่านี้ไป จะเห็นท้องนาอยู่ไม่ไกล มีฉากหลังเป็นทิวเขา เราค่อยๆมุ่งหน้าสู่ที่ทำการ อบต.ท่าสองยาง บ้านเรือหนาแน่นขึ้นมาบ้าง รั้วบ้านเตี้ยๆ ต้นไม้ตามขอบเขตบ้าน ผนังบ้านส่วนใหญ่ยังเป็นไม้ เสาไม้ใหญ่ๆทำหน้าที่รับน้ำหนักเพียงหลังคา หลังคาลอนคู่ที่ผ่านร้อนผ่านฝน และผ่านหนาวมาหลายครา เป็นภาพที่มีให้เห็นตลอดทั้งสองฝั่งถนน หลังคาตองตึงยังพอมีให้เห็นอยู่บ้าง แต่ถึงวันหนึ่งก็อาจจะไม่มีแล้ว

แม้จะอยู่บนภูเขาแต่ไม่ใช่อุทยาน การเดินทางเพื่อไปเยือนทูเลโค๊ะ จะต้องติดต่อแจ้งเรื่องที่ อบต. ก่อน ณ ที่นี้ สำหรับทูเลโค๊ะ ผู้คนในพื้นที่ยังคงช่วยกันดูแล

รถกระบะสองคันพาเราไปยังแม่จวาง เราใช้ถนนสายหนึ่งศูนย์ห้าและเลี้ยวขวาเข้าสู่ถนนแคบๆอีกครั้ง กระเป๋าเป้ใบใหญ่ของแต่ละคนวางอยู่ที่พื้นกระบะ ร่างกายขยับซ้ายขวาไปตามคำสั่งของผิวถนน

รถกระบะจอดชิดขวาริมท้องนาท้ายหมู่บ้านแม่จวาง เราพักคอยใต้ร่มไม้ ไม้ไผ่ท่อนยาวถูกนำมาวางเรียงขนาบกันเป็นที่นั่ง ลมไหวอ่อนๆ นาขั้นบันไดตรงหน้า ชายชราเดินบนคันนา เรือนไม้หลังคาตองตึง จากตรงนี้มองเห็นภูเขาลูกหนึ่ง แต่ไม่ใช่ลูกนี้ที่เราจะไปกัน ทูเลโค๊ะ ไม่สามารถมองเห็นได้จากจุดนี้

อากาศเริ่มร้อนขึ้น ก้อนเมฆลอยต่ำ

กระเป๋าถูกยกขึ้นแผ่นหลัง เสียงพื้นรองเท้าถูกับผิวดินเริ่มชัด เราเดินเป็นแถวไปตามคันนา และค่อยๆไต่ระดับจากที่ราบขึ้นสู่ตีนเขา ท้องนามองเห็นได้กว้างมากขึ้น เพียงครู่เดียว เมื่อมองกลับไป จุดที่ได้นั่งพักก่อนหน้านี้ก็อยู่ไกลลิบตา

แสงแดดส่องทะลุผ่านใบไม้ เสียงเหยียบย่ำไปบนดิน และการหายใจอย่างเป็นจังหวะ ทุกอย่างมีเวลาที่เหมาะสมของตัวเอง ทั้ง”ช่วงเวลา”ที่เหมาะสม และการ”ให้เวลา”อย่างเหมาะสม

ใน”ขาไป”ของเรา ผ่านไปสักพัก เราเดินสวนกับ”ขากลับ”ของอีกฝ่าย รอยยิ้มและการให้กำลังใจเหมือนเป็นการเตือนกลายๆ แต่เมื่อถามถึงระยะทางที่เหลืออยู่ และได้คำตอบกลับว่าอีกไกล มันกลายเป็นความสุข สุขว่าสภาวะนี้ยังไม่จบลงในเวลาอันใกล้

ฝีเท้ายังย่ำเดินต่อไป ยังไม่มีทิวทัศน์ให้มองไปไกลมากนัก ทางเดินบางช่วงกว้างหลายเมตร บางช่วงทางเดินกว้างเพียงสองคืบ ด้านซ้ายคือเขาที่ลาดเอียงชันขึ้นไป ด้านขวาดินลาดเอียงชันลงไปไกลเช่นกัน แต่โดยรวมแล้วคือการค่อยๆเดินจากด้านข้างของสันเขา ไปอยู่บนสันเขา แล้วเดินต่อไปจนถึงยอดเขา ฝีเท้ายังย่ำเดินต่อไป

เส้นทางเริ่มลาดลง ความชื้นเริ่มมีให้รู้สึกได้ ไม่นานก็พบกับลำธาร กองหินกลางลำธารเหมาะแก่การนั่งพัก เราใช้จุดนี้เพื่อพักทานอาหารกลางวัน กระเป๋าบนหลังสัมผัสกับพื้น สัมภาระด้านในถูกนำออกมา กินไปคุยไป น้ำเย็นในลำธารค่อยๆไหลผ่าน แทรกตัวไปตามหินอย่างคล่องแคล่ว เมื่อถึงเวลาสมควร กระเป๋ากลับขึ้นไปอยู่บนแผ่นหลังอีกครั้ง

เมื่อเส้นทางก่อนหน้านี้ลดระดับลงมาจนถึงลำธารได้ เส้นทางต่อจากนี้จึงต้องกลับไปอยู่ที่ระดับเดิม และสูงขึ้นไปเรื่อยๆ

รองเท้าขยับอีกครั้ง

ราบบ้าง ชันบ้าง ขอเพียงยังก้าวไปข้างหน้า อาจจะช้าบ้าง พักบ้าง หลับตาแล้วฟังเสียงของที่นี่ เสียงใบไม้กระทบกัน เสียงสายลมที่อยู่ห่างออกไป หยุดและหลับตาเพื่อฟังเสียงของที่นี่บ้าง ทุกอย่างมีเวลาที่เหมาะสมของตัวเอง แต่การให้เวลาอย่างไม่เหมาะสมทำให้ได้อยู่ ณ จุดนั้นกับตัวเองอย่างสาสมใจ จนสาสมใจเกินไป หากเรียกว่า หลง คงไม่ผิดนัก เพราะตอนนี้ ที่นี่เหลือเพียงหนึ่งลมหายใจและเป้ใบหนัก

ก้มมองพื้นดิน มองหาร่องรอยที่ถูกเหยียบ มองใบไม้ที่พื้น คล้ายร่องรอยที่เกิดขึ้นใหม่ไม่นาน จึงเดินตามและขึ้นเนิน แต่พบกับแนวต้นไม้ทึบ จังหวะหัวใจเต้นเร็วขึ้นเล็กน้อย ด้านขวาเป็นสันเขาอีกสัน เมื่อมองตามไป สันนี้ลาดต่ำลง หากเดินตามก็ดูจะห่างออกจากจุดหมายเย็นนี้ จึงเดินอ้อมเนินไปทางซ้าย และกลับเข้าเส้นทางอีกครั้ง

จงให้เวลาอย่างเหมาะสม

เสียงย่ำพื้นกลับมาดังรอบตัว เราออกจากแม่จวางช้ากว่าเกณฑ์ทั่วไป จนเวลานี้ จึงยังอยู่ระหว่างทาง แสงอาทิตย์กำลังจะลับขอบฟ้า อากาศเย็นลงเล็กน้อย ทางเดินกลางป่าเริ่มมืดลง เส้นทางเป็นทางราบจึงเร่งฝีเท้าให้ไวขึ้นได้บ้าง ได้พูดคุยกับเพื่อนร่วมทางใหม่ น้ำใจและไมตรีจิตร ซักประวัติกันเล็กน้อย ร่วมทางกันไป

แสงอาทิตย์ลับขอบฟ้า อากาศเย็นลงอีก ไฟฉายขนาด”พกพา”ถูกเรียกออกมาตามหน้าที่ การมาถึงช่วงที่ต้องปีนป่ายผาหินในเวลานี้ด้วยการนำทางของแสงสว่างฉบับพกพา เมื่อพิจารณาถึงด้านดี ทำให้เราจดจ่ออยู่กับเส้นทางเท่าที่แสงจะเผยให้เราเห็น ไม่ต้องแบ่งการจดจ่อไปอยู่กับหน้าผาและทัศนียภาพฉบับหน้าผา หยุดพักและหันกลับไป เห็นหางของแสงกำลังจะหลบหลังทิวเขา เมฆทึบครึ้มอยู่ไม่ไกลนัก แสงจากฝ้าแลบวาบออกจากกลุ่มเมฆนั้นเป็นระยะๆ หันกลับมาเดินตามวงแสงแคบๆ ต่อไป

ฟ้ามืดมาสักพักแล้ว เส้นทางกลับมาเป็นแนวราบ เข้าสู่ป่าทึบอีกครั้ง แต่ไม่นานก็พบว่ากำลังเดินอยู่บนทุ่งหญ้า ด้านขวาไกลออกไปไม่มากเป็นหน้าผา เส้นทางมองออกอย่างชัดเจน แสงไฟจากกลุ่มเต็นท์ใกล้ยอดของทูเลโค๊ะเห็นอยู่ไม่ไกล เพียงหนึ่งอึดใจ เราก็มาถึงจุดกางเต็นท์ของเราในค่ำคืนนี้

หลังจากกางเต็นท์ส่วนตัว และมุงผ้าสำหรับส่วนกลางเสร็จ วัตถุดิบสำหรับมื้อเย็นในค่ำคืนนี้ถูกนำมาวางรวมกัน พ่อครัวแม่ครัวเริ่มจัดแจง เตาแก๊สพกพาเริ่มทำหน้าที่

ไม่ไกลจากที่นอนคืนนี้ กองไฟถูกจุดขึ้น เปลวไฟและเถ้าถ่านล่องลอย สายลมเย็นพัดผ่าน ต้นหญ้าสูงพริ้วไหวไปตามสายลม

สงบ

เสียงก้อนถ่านแตกออก ไออุ่นของกองไฟกระทบใบหน้า อาจเพราะค่ำคืนนั้นที่เมโลเดได้ผ่านมานาน กองไฟกองนี้จึงเรียกความทรงจำในคืนนั้นกลับมาให้พอหายคิดถึง

เสียงมีดสับลงบนเขียงปนเสียงหัวเราะและคำสบประมาทในฝีมือการทำอาหาร ฝากล่องข้าวเปลี่ยนหน้าที่เป็นจาน ทุกคนลุ้นในรสชาติอาหารของค่ำคืนนี้ ไม่ใช่เรื่องที่ต้องคาดหวังอยู่แล้วสำหรับรสชาติ ถึงจะออกมาไม่ดีนัก แต่เราใช่จะมีตัวเลือกอื่น อีกอย่างด้วยระยะทางที่ผ่านมาในวันนี้ ทานอะไรก็คงจะถูกปากไปซะหมด

บทสนทนาดำเนินไป สลับกันเล่าเรื่องของตนเอง แม้จะพบปัญหาเดียวกัน แต่ทุกคนมีวิธีหาความสุขที่แตกต่างกันไป

อากาศเริ่มเย็นลงอีก คืนนี้ฟ้าปิด วงสนทนาเริ่มเงียบลง บางทีอาจจะถึงเวลาที่แต่ละคนจะแยกย้ายกันไปพักผ่อน และเตรียมพร้อมสำหรับวันพรุ่งนี้

แม้เหนื่อยล้า แต่มีความสุข

อากาศเย็นรับรู้ได้ถึงในเต็นท์ แม้จะตื่นสายไปสักหน่อยแต่อากาศยามเช้าบนนี้ยังเย็นอยู่ น้ำแข็งเกาะตามใบหญ้าที่พื้นดิน เดินออกจากบริเวณที่นอนมาบนเนินนี้ หมอกหนาด้านล่างปกคลุมไปทั่ว มีเพียงยอดเขาที่สูงพอเท่านั้นที่ยังโผล่ขึ้นมา นี่ไม่ใช่จุดที่สูงที่สุดของทูเลโค๊ะ แต่จุดสูงสุดห่างออกไปไม่ไกล และสูงกว่าไม่มาก วิวที่เห็นคงไม่ต่างกันเท่าใดนัก อีกอย่าง จุดสูงสุดนั่นก็ไม่ได้เป็นจุดหมายในครั้งนี้เลย

จุดหมายอยู่กระจัดกระจายไปทั่ว ตลอดทาง แต่ไม่ใช่จุดสูงสุด

เตาแก๊สพกพาตื่นขึ้นอีกครั้ง ต้องยอมรับว่ากาแฟชงแก้วนี้เติมเต็มยามเช้าได้จริงๆ

มื้อเช้าเสร็จสิ้น สัมภาระถูกเก็บเรียบร้อย เราหารือกันเรื่องเส้นทางกันเล็กน้อยเพราะเวลาที่จำกัด วันนี้เราเดินลงด้วยเส้นทางอีกทางหนึ่ง ซึ่งคาดว่าจะใช้เวลาน้อยกว่าเมื่อวาน

แม้จะเป็นการเดินลง แต่ไม่ได้เดินลงตลอดทาง

จากผืนหญ้ากว้าง เปลี่ยนเป็นป่าทึบ เส้นทางวันนี้มีผู้คนมากขึ้น ฝีเท้าย่ำอย่างรวดเร็ว อาจเพราะยังเป็นช่วงเช้า กำลังยังล้นเหลือ เส้นทางพาลงต่ำบ้าง ขึ้นสูงบ้าง ทางบางช่วงต้องลอดต้นไม้ที่ล้มขวาง แต่บางช่วงเราก็ปีนข้ามต้นไม้เหล่านั้นไป อากาศเริ่มอุ่นขึ้น เส้นทางเริ่มพาลงต่ำอีกครั้ง

ทุกอย่างผ่านไปรวดเร็วเมื่อเดินลง ลงจนได้ยินเสียงลำธารอยู่ไม่ไกล สายน้ำไหลผ่านไปตามแอ่งของหุบเขา โขดหินพักผ่อนอยู่ในลำธาร อิงกันและกัน ให้เราได้อาศัยผ่าน ความชุ่มชื้นและกองหินที่ดูนั่งสบายทำให้กระเป๋าบนหลังลงไปกองอยู่ที่พื้น เราพักผ่อนกันกลางทาง พลางทานอาหารที่เตรียมมาไปด้วย

สายน้ำใส เงาร่มไม้ ใบไม้ล่องลอย

เสียงเป้ถูกหยิบขึ้น ฝีเท้าเดินย่ำ ความชันกลับมาทักทาย เมื่อเราเดินลงมาจนเจอสายน้ำ ถึงเวลาที่ต้องเดินขึ้นไปให้เจอเมฆหนา ความชันเหมือนเล่นตลก ชันจนแทบไม่มีที่ให้หยุดพัก เสียงหายใจเริ่มดังขึ้น ลำธารเริ่มอยู่ต่ำและไกลออกไป ให้พอรู้ว่าเรามาไกลแล้ว จงเดินต่อไป

ความชันยังเข้ามาพูดคุยเป็นระยะไม่ขาดสาย

ต้นไม้ซ้ายขวาเริ่มบางเบา ทางราบเริ่มสะกิด ทิวเขาสุดลูกหูลูกตา เส้นทางเริ่มเดินง่ายขึ้น สายลมพัดผ่านไม่ขาดสาย

ทางเดินแคบๆ บนไหล่เขาพาเราไป ทิวเขากว้างใหญ่มองได้ไกล สงบเหลือเกิน

แผ่นป้ายบนกิ่งไม้บอกทางแยกไปม่อนคลุยหลวง สายตาชำเลืองมองตามไป หากยึดตามแผนเดิม ม่อนคลุยหลวงคือที่พักสำหรับคืนนี้ แต่เพราะเราปรับแผนกันเล็กน้อย ม่อนคลุยหลวงจึงเป็นทางผ่านไปเสียก่อน

เส้นทางช่วงนี้เป็นการเดินอยู่บนสันเขา ด้วยความชันบางช่วง หินที่อยู่ใต้ชั้นดินโผล่ขึ้นมา การมีลักษณะของหินที่เหมาะกับการเป็นที่นั่งผสมกับทิวทัศน์ของทิวเขาของเขาลูกนี้ เราจึงแวะพักกันเล็กน้อย พูดคุยกันเอง และพูดคุยกับภูเขาแห่งท่าสองยาง

สายลมพัดผ่านเรา พัดไปทางม่อนคลุย ประหนึ่งว่าให้เดินต่อ การย่ำเดินไปเรื่อยๆโดยที่ไม่ได้เหนื่อยมากนัก กลางสภาพแวดล้อมเช่นนี้ และมีเวลาพูดคุยกับตนเองนานๆอีกครั้ง ก็เกิดความสุขขึ้นในใจ

เราให้รถกระบะมารับที่จุดนัดหมายเพื่อไปยังม่อนคลุย รู้ตัวอีกที การเดินเท้าของเราก็สิ้นสุด เวลาในวันนี้ผ่านไปอย่างรวดเร็วเมื่อเทียบกับเมื่อวาน แต่ไม่ได้ผ่านไปโดยที่ไม่ได้อะไร

รถกระบะสองคันขับไปบนเส้นทางดิน ไม่นานเราก็มาถึงม่อนคลุย ม่อนคลุยเป็นม่อนเล็กๆ ซึ่งแยกตัวออกมาจากถนนเส้นหลักไม่ไกลมากนัก มีห้องน้ำสร้างไว้รองรับ และมีกลุ่มรถออฟโรดมาพักแรมในค่ำคืนนี้เช่นกัน แต่เราก็พบว่าคืนนี้ น้ำประปาบนม่อนคลุยนั้น ไม่มี และเราก็ไม่ได้เผื่อน้ำกันเอาไว้ เพราะเราวางแผนว่าจะมาเติมน้ำกันที่นี่

บังเอิญ บังเอิญว่า ณ ตอนนั้นที่วางแผน เราไม่ได้มีแผนสำรอง แผนสำรอง จึงแสดงตน ณ ตอนนี้

เราจะกลับลงไปพักแรมที่ท่าสองยาง

อย่างน้อย เราก็ได้พักผ่อนกันเล็กน้อย บนม่อนคลุย

แสงอาทิตย์เริ่มมุ่งหน้าลงสู่ทิวเขา แม้จะยังห่าง แต่เริ่มเห็นได้ถึงความตั้งใจของดวงอาทิตย์

สายลม และเมฆครึ้ม เหมือนจะบอกให้เราไปกันต่อ

เรามุ่งสู่ถนนสาย หนึ่งศูนย์ห้า ระหว่างทางมีหมู่บ้าน และโรงเรียน หลังคาตองตึงยังมีให้เห็นได้ ควันที่ลอยออกมาจากหลังคาบ้านทำให้รู้ว่ากำลังมีใครกำลังเตรียมมื้อเย็นให้คนที่บ้านอยู่ สุนัขยื่นจมูกออกมาจากรั้วไม้ไผ่ เด็กน้อยวิ่งเล่นบนลานดินในบ้าน ต้นไม้ตัดหน้าเราไป รถกระบะเลี้ยวซ้ายเข้าสู่ทางหลวง

ท่าสองยางช่วงหัวค่ำเงียบสงบ เรามาลงรถกันที่ท้ายหมู่บ้าน วางสัมภาระกันไว้ใต้ศาลาใหญ่ ในบริเวณนี้มีอาคารและศาลาใหญ่ติดน้ำเมย ฝั่งตรงข้ามน้ำเมย คือพม่า คืนนี้ เรามาขออาศัยพักแรมกันใน…สถานีตำรวจ

นึกดูแล้วก็ตลกดี ชื่อของท่าสองยางนั้นได้ยินมานาน มีความน่าสนใจของลักษณะบ้านเรือนพื้นถิ่น ทำให้อยากจะมาเยือนสักครั้ง เพียงแต่ไม่คิดว่าเมื่อได้มา จะได้มานอนในสถานีตำรวจ

ศาลาอเนกประสงค์ของสถานีตำรวจใหญ่พอที่จะกางเตนท์ได้แปดถึงสิบหลัง การที่จะกางเตนท์เพียงสี่หลังจึงไม่มีปัญหาอะไร

นอกชายคาพบเพียงความมืด เสียงของสายน้ำเมยไหลผ่านในเวลากลางคืน ภาพลางๆเริ่มปรากฏ กลุ่มเจดีย์สีขาวกระจายไปทั่วฝั่งตรงข้ามแม่น้ำ

กลางดึกของหมู่บ้าน แทบจะไร้แสงไฟจากในบ้านเรือน เหลือเพียงไฟส่องถนนเป็นระยะๆ ใต้ชายคาศาลาท้ายหมู่บ้านยังมีไฟเปิด ไม่ได้สว่างมากมาย แต่เพียงพอที่จะทำให้เกิดวงสนทนายามค่ำคืน

อากาศเย็น และความเงียบยามเช้าที่ระเบียงนอกชายคาของศาลา เช้านี้คือวันสุดท้าย ณ ท่าสองยาง มือถือกาแฟ มองไปที่กลุ่มเจดีย์สีขาวฝั่งตรงข้ามของน้ำเมย เจดีย์สีขาวตั้งอยู่ริมแม่น้ำก่อนจะเป็นหน้าผาสูงขึ้นไป หน้าผาสูงสลับทับซ้อนมีหมอกหนาลอยต่ำคอยบังยอด ด้านล่าง น้ำเมยไม่หยุดไหล เรือหางยาวแล่นผ่าน ชีวิตดำเนินไป ทั้งบนบก และในแม่น้ำ

ในใจ เหมือนจะมีความคิดอะไรบางอย่างอยู่ คิดไปพลางๆ สายตาเหม่อลอยไปเบื้องหน้า

มันมีเหตุผลของมัน และทำให้เช้านี้ กลายเป็นช่วงเวลาที่สงบที่สุด

…

การเขียนตอนจบเป็นเรื่องยาก

เพราะนี่เป็นแค่ช่วงหนึ่ง ของเรื่องราวที่จะเกิดขึ้นในภายภาคหน้า

ตอนจบ อาจจะไม่ได้ถูกกำหนดให้มีมาตั้งแต่แรก